Cập nhật về Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP)

Ngày 15/11/2020, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (“RCEP”) đã chính thức được ký kết tại cuộc họp trực tuyến nhân dịp Hội nghị cấp cao RCEP giữa 15 quốc gia, bao gồm 10 nước ASEAN và 05 nước đối tác là Nhật Bản, New Zealand, Australia, Trung Quốc và Hàn Quốc.
• Mặc dù Ấn Độ đã thông báo rút khỏi Hiệp định RCEP vào tháng 11/2019, 15 nước thành viên vẫn thừa nhận vai trò thương mại chiến lược của Ấn Độ và vẫn để mở cho sự tham gia lại của Ấn Độ kể từ ngày Hiệp định này có hiệu lực.
• Hiệp định RCEP sẽ chính thức có hiệu lực trong vòng 60 ngày kể từ ngày được thông qua bởi ít nhất 06 nước thành viên ASEAN và 03 nước thành viên không thuộc ASEAN. Khi đó, Hiệp định này sẽ tạo ra thị trường trên quy mô 2,2 tỷ người tiêu dùng (30% dân số thế giới), tương đương 26.200 tỷ USD (30% GDP toàn cầu), trở thành một trong những thỏa thuận tự do thương mại có quy mô lớn nhất trên thế giới.
• RCEP là hiệp định thương mại tự do (“FTA”) thế hệ mới, bổ sung phạm vi áp dụng của các Hiệp định thương mại tự do ASEAN Cộng hiện hành. Hiệp định bao gồm 20 chương, ngoài các điều khoản cam kết về cắt giảm thuế quan, thủ tục hải quan và tạo thuận lợi thương mại, Hiệp định còn bao gồm các cam kết “phi truyền thống” (so với các FTA đã ký kết giữa ASEAN và 05 quốc gia đối tác), như sở hữu trí tuệ, chính sách cạnh tranh, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, v.v.

TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN HIỆP ĐỊNH RCEP
Các quốc gia thành viên tham gia ký kết sẽ dành một khoảng thời gian, dự kiến là 18 tháng để thông qua Hiệp định. Tại Việt Nam, Hiệp định RCEP đang trong giai đoạn trình Chính phủ phê chuẩn, cũng như xây dựng kế hoạch chi tiết để triển khai. Dự kiến tiến trình sẽ hoàn thành vào cuối năm 2021 hoặc đầu năm 2022.
CAM KẾT THUẾ QUAN
1. Cam kết thuế quan của Việt Nam trong Hiệp định RCEP
• Theo cam kết của Việt Nam tại Hiệp định, Việt Nam có 06 biểu lộ trình cam kết thuế quan đối với 06 nước/nhóm nước, bao gồm ASEAN, Nhật Bản, Australia, New Zealand, Trung Quốc và Hàn Quốc.
• Hiện tại, các Hiệp định thương mại tự do ASEAN Cộng hiện hành (mà Việt Nam là thành viên) đã và đang đưa ra những ưu đãi về tự do hóa thuế quan ở mức tương đối cao. Hiệp định RCEP được xây dựng dựa trên các cam kết cắt giảm thuế quan đã có và sẽ xóa bỏ khoảng 90% thuế nhập khẩu trong vòng 20 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực.
• Lộ trình cam kết về thuế quan của Việt Nam cũng như của các nước trong Hiệp định RCEP có thời hạn dài nhất là 25 năm.
2. Quy tắc xuất xứ và Cơ chế Tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa
• Hiệp định RCEP đưa ra các quy định về hài hòa và đơn giản hóa Quy tắc xuất xứ hàng hóa. Những quy tắc này bao gồm quy định cho phép cộng gộp nguyên liệu có xuất xứ, của bất kỳ nước thành viên nào trong Hiệp định RCEP để tiếp tục tính vào nguyên liệu có xuất xứ của thành phẩm cuối cùng, và được hưởng thuế suất ưu đãi đặc biệt RCEP khi lưu thông giữa các quốc gia thành viên của Hiệp định.
• Ngoài ra, cơ chế tự chứng nhận xuất xứ sẽ được Việt Nam và hầu hết các nước thành viên (trừ Lào, Cambodia và Myanmar) áp dụng sau không quá 10 năm kể từ ngày Hiệp định có hiệu lực.
3. Tạo thuận lợi thương mại
• Hiệp định RCEP cũng bao gồm các cam kết về tạo thuận lợi thương mại và thực hiện thủ tục hải quan, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật, cụ thể:
⁻ Minh bạch và đơn giản hóa thủ tục hải quan: Công bố thông tin kịp thời trên mạng Internet; Đo và công bố kết quả của thời gian giải phóng hàng;….
⁻ Áp dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ hoạt động hải quan dựa trên tiêu chuẩn được quốc tế chấp nhận để thông quan và giải phóng hàng nhanh chóng;
⁻ Tạo thuận lợi thương mại cho “Doanh nghiệp ưu tiên” và cho phép đàm phán công nhận lẫn nhau về các chương trình “Doanh nghiệp ưu tiên”;